About 2023 Eleusis

Η Ελευσίνα διεκδικεί τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης

Με την ανάδειξή της σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, η Ελευσίνα εντάσσεται πλέον στη συνεχώς διευρυνόμενη οικογένεια των ευρωπαϊκών πόλεων που έχουν φιλοξενήσει τον θεσμό. Μετά από τη διετή πορεία σύστασης του φακέλου υποψηφιότητας και τις επιμέρους φάσεις διεκδίκησης του τίτλου, στις 11 Νοεμβρίου 2016 η Ευρωπαϊκή επιτροπή επέλεξε για Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, την Ελευσίνα από την Καλαμάτα και τη Ρόδο. Αρχικώς, η Ελλάδα θα φιλοξενούσε το θεσμό το 2021, μαζί με τη Ρουμανία και τη Σερβία. Ωστόσο, προκειμένου να δοθεί περαιτέρω ευελιξία, λόγω της πανδημίας του covid_19, στην εκτέλεση του προγράμματος της ΠΠΕ, το έτος του θεσμού για την Ελλάδα και τη Ρουμανία μετατέθηκε το 2023, ενώ για τη Σερβία το 2022.

Η Ελευσίνα είναι η τέταρτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης που φιλοξενείται στην Ελλάδα, μετά την Αθήνα (1985), τη Θεσσαλονίκη (1997) και την Πάτρα (2006). Το 2023 μαζί με την πόλη της Ελευσίνας, ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης φιλοξενείται και από τις εταίρους Τιμισοάρα στη Ρουμανία και Βέσπρεμ στην Ουγγαρία, γεγονός που συνετέλεσε να δημιουργηθούν στενοί δεσμοί, ανταλλαγές και συνεργασίες μεταξύ των τριών πόλεων.

Μυστήρια Μετάβασης

Αντλώντας έμπνευση από την πλούσια ιστορία της πόλης, η 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης διαμόρφωσε ένα ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό πρόγραμμα, με τον τίτλο Μυστήρια Μετάβασης.

Τα Μυστήρια Μετάβασης, ένα πρόγραμμα διαρθρωμένο σε τρεις θεματικούς άξονες (Άνθρωποι-Κοινωνία, Περιβάλλον, Εργασία), όπως αυτοί εκπορεύονται από τα ιδιοχαρακτηριστικά της Ελευσίνας και τις προκλήσεις της, επέμεινε συνειδητά σε πρωτότυπες δημιουργίες όλων των τεχνών. Ένα ευρύ πρόγραμμα με έργα και δράσεις εμπνευσμένες και σχεδιασμένες για την πόλη και τα ζητήματά της, υλοποιημένες στο μεγαλύτερο μέρος τους στη γεωγραφική της επικράτεια αλλά και στην ευρύτερη περιοχή του Θριασίου Πεδίου, οι οποίες επιδίωξαν να φωτίσουν και να αποκαλύψουν πτυχές και περιοχές της που εν πολλοίς παρέμεναν αθέατες – με όλες τις δυσκολίες που αυτό επιφέρει.

Αν και τα περισσότερα έργα είχαν ως αφετηρία τον ίδιο τον τόπο της Ελευσίνας, το νόημα και η σημασία τους δεν περιορίζεται σε αυτόν αλλά σχετίζεται με ευρύτερα σύγχρονα κοινωνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά και γεωπολιτικά ζητήματα και διαδικασίες που αφορούν τόπους σε μετάβαση και μετασχηματισμό αλλά και τη σημερινή παγκοσμιοποιημένη συνθήκη. Η ευρωπαϊκή διάσταση βρίσκεται στο επίκεντρο του προγράμματος μιας ΠΠΕ, διασφαλίζοντας ότι αυτή αναπτύσσεται ως διεθνές γεγονός και όχι αποκλειστικά εγχώριο. Η 2023 Ελευσίς επιδίωξε να διαμορφώσει τη νέα εξωστρεφή ταυτότητα της Ελευσίνας, αναπτύσσοντας μια διεθνή στρατηγική δικτύωσης με έμφαση στη δημιουργία στρατηγικών συνεργασιών με ευρωπαϊκά δίκτυα και οργανισμούς, και παράλληλα εντάσσοντας στο πολυποίκιλο καλλιτεχνικό πρόγραμμα ουσιαστικές δράσεις αμφίδρομης κατεύθυνσης.

Η Ελευσίνα για μεγάλο διάστημα ενεργοποιήθηκε όσο ποτέ άλλοτε. Αποτέλεσε ένα άτυπο «εργοστάσιο των τεχνών» ή τόπο για «μόνιμη καλλιτεχνική φιλοξενία» (artistic residency), αφού παράλληλα με την καθημερινή της ζωή φιλοξενούσε διαρκώς έναν «αταξινόμητο» πληθυσμό εργαζομένων της τέχνης από όλο τον κόσμο. Παράλληλα, κάτοικοι του Θριασίου ενεργοποιήθηκαν και συμμετείχαν σε μεγάλο βαθμό στο πρόγραμμα, καθοδηγώντας τους καλλιτέχνες για να γνωρίσουν τον τόπο, ως μάρτυρες κρυφών ιστοριών, ως επαγγελματίες, ως δημιουργοί ή πρωταγωνιστές.

Η 2023 Ελευσίς σε νούμερα

Τη χρονιά του τίτλου, το 2023 –και ως τον Απρίλιο του 2024–, παρουσιάστηκαν περίπου 450 εκδηλώσεις ως αποτέλεσμα από 187 έργα / projects, ενώ στη φάση της προετοιμασίας από το 2017, φιλοξενήθηκαν περισσότερα από 240 έργα τέχνης και πολιτισμού.

Από το 2016 έχουν εργαστεί στην 2023 Ελευσίς 33 άτομα για την υποστήριξη των εργασιών της εταιρείας, σε συνεργασία με 59 συμβούλους σε ζητήματα πολιτισμού, επικοινωνίας, υποδομών και διοικητικής και νομικής υποστήριξης, ενώ για την υλοποίηση των έργων/πρότζεκτ μόνο της χρονιάς του τίτλου απασχολήθηκαν περισσότερες από 90 εταιρείες παραγωγής από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Από τον Ιανουάριο του 2023 έως και τον Απρίλιο του 2024, περισσότεροι από 550 Ευρωπαίοι και διεθνείς καλλιτέχνες και συντελεστές από περισσότερες από 30 χώρες συμμετείχαν στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα της 2023 Ελευσίς.

Το ίδιο διάστημα πάνω από 1500 άτομα από όλες τις ηπείρους έχουν επισκεφθεί την Ελευσίνα στο πλαίσιο διεθνών επισκέψεων και συνεδρίων, ενώ οι εκδηλώσεις και οι δραστηριότητες προσέλκυσαν περισσότερους από 95.000 επισκέπτες, εκ των οποίων το 29% ήταν κάτοικοι του Δήμου Ελευσίνας.

Μετά την χρονιά του τίτλου

Μια Πολιτιστική Πρωτεύουσα δεν είναι απλώς ένα πυροτέχνημα τεχνών και πολιτισμού με διάρκεια ενός χρόνου. Είναι μια βαθιά, σοβαρή δυναμική επένδυση στην οικονομία της πόλης και της ευρύτερης περιοχής με στόχο το Μετά: την περαιτέρω συνέχεια και ανάπτυξή της σε όλους τους τομείς και τις εκφάνσεις ζωής και παρουσίας της με όχημα τον Πολιτισμό.

Αυτό το Μετά χωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες την υλική και την άυλη παρακαταθήκη. Η υλική παρακαταθήκη περιλαμβάνει τα νέα κτίρια, τις ανακαινισμένες υποδομές, τις πολιτιστικές εγκαταστάσεις και τις υπόλοιπες κατηγορίες ένυλου πολιτιστικού αποθέματος που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο της 2023 Ελευσίς ή με αφορμή την φιλοξενία του θεσμού από την πόλη. Η άυλη παρακαταθήκη εγγράφει τους νέους πολιτιστικούς θεσμούς, τις καινοτόμες καλλιτεχνικές πρωτοβουλίες ή την καλλιέργεια δεσμών με ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα πολιτισμού που σχεδιάστηκαν και εξελίχθηκαν στο πλαίσιο του καλλιτεχνικού προγράμματος της 2023 Ελευσίς, και φυσικά τις γνώσεις, την τεχνογνωσία, τους τρόπους και τις μεθόδους που εφαρμόστηκαν προκειμένου να γίνει πραγματικότητα ένα τόσο μακροχρόνιο και περίπλοκο εγχείρημα.